Screening 2021: Nye funn av miljøgifter

Miljødirektoratet gjennomfører årleg eit omfattande overvakingsprogram for å påvise nye, uregulerte kjemiske stoff som kan vere skadeleg for helse eller miljø. I 2021 undersøkte vi 218 ulike kjemiske stoff i 170 ulike prøver.

Prøvematerialet omfatta luft og støvprøver, prøver frå veiavrenning og tunnelvask, prøver frå avløpsanlegg, og biologiske prøver frå Oslofjorden og Arktis. Undersøkinga i 2021 vart gjennomført av Norsk institutt for vassforsking (NIVA) og Norsk institutt for luftforsking (NILU).

Stoff som ikkje blir produsert i Noreg

Fleire stoff som vi mistenkjer kan vere persistente, bioakkumulerande og giftige (PBT-stoff) vart påviste i avløpsanlegg. Dette sjølv om desse stoffa ikkje blir produserte i Noreg. Det viser at mange av kjemikaliane vi omgir oss med kjem til landet i produkt og varer.

Plastmjuknarar frå bildekk

Det vart påvist ei rekkje kjemiske stoff som blir brukte i bildekk i avrenning frå bilvegar. Stoffa blir brukte for å gi dekket dei riktige fysiske eigenskapane som veggrep, stabilitet og haldbarhet. Ved slitasje blir også dei kjemiske stoffa som er i bildekk frigitt. Særleg blir ulike ftalat funne i høge konsentrasjonar. Dette er stoff som blir tilsette som mykgjørere.

Vi finn mange ulike stoff inne

I prøver frå innemiljø vart det påvist mange stoff som stammar frå produkt vi omgir oss med i det daglege.Dette gjeld stoff frå pleieprodukt og kosmetikk, stoffar som blir brukte i elektronikk som til dømes datamaskiner og hvitvarer. Vi har førebels avgrensa kunnskap om kor skadeleg stoffa er. Funna i screeninga er første steg i jakta på nye helse- og miljøskadelege stoff. Neste steg blir å få klargjort det faktiske skadepotensialet til stoffa vi finn. 

Vi finn PFASer mange stader i miljøet

I fjor som tidlegare år finn vi fluorerte samband PFASer mange stader i miljøet, blant anna i Arktis. Det viser at PFASer kan påvisast i store avstandar frå der dei blir brukte. Dette er stoff som i praksis ikkje blir brote ned i miljøet.

Dei seinare åra har Miljødirektoratet hatt ei særleg merksemd på PFASer. Det går føre seg eit arbeid med å få desse stoffa strengare regulert. Funn frå screeninga kan bidra til å underbyggje kor viktig det er å regulere desse stoffa.