Villaksen i krise: Åtvarar tjuvfiskarar

– Vi står i fare for å miste villaksen i Noreg. Vi har eit særleg ansvar for å ta vare på denne viktige arten som mange har eit sterkt forhold til. At nokon driv ulovleg fiske på desse sårbare bestandane er ikkje berre ulovleg, men også respektlaust overfor elveeigarar, laksefiskarar og lokalsamfunn som lojalt forheld seg til dei strenge fiskereglane vi har hatt dei siste åra. Ulovleg fiske svekkjer både innsatsen for å redde villaksen og folks tillit til dei nødvendige fiskereglane vi har innført, seier klima- og miljøminister Andreas Bjelland Eriksen.

Tal frå 2024 viser alvorleg nedgang i villaksbestanden. Miljødirektoratet har derfor innført dei mest omfattande og strenge reguleringane i laksefiskets historie. Statens naturoppsyn (SNO) har tilsynsansvar i alle lakseelvar og i sjø, og jobbar landsdekkjande med å avdekkjande ulovleg fiske. 

– Det er nedslåande å måtte konstatere at vi allereie har inndrege om lag 80 ulovleg sette garn i år. Dette er plyndring av ein nasjonalskatt som er meir sårbar enn nokosinne. Folka våre i Statens naturoppsyn aukar innsatsen, og vil slå hardt ned på ulovleg fiske med gebyr og meldingar gjennom sommaren, seier direktør i Miljødirektoratet, Hilde Singsaas.  

Årets lakseoppsyn er altså godt i gang. Fleire av dei ulovlege forholda som er avdekte er takka vere tips frå publikum.  

Her kan du lese om status og tiltak for å ta vare på villaks: 

Tidenes strengaste reglar  

Mengda laks som vender tilbake frå havet er meir enn halvert sidan 1980-talet. Mange bestandar er allereie trua eller tapte. 2024 vart nok eit botnår for norsk villaks, som no er klassifisert som nær trua på den norske raudlista. Aldri før er det registrert så få gytande laks i norske elvar – og aldri har laksefisket vore så strengt regulert som no. 

– Vi har innført strenge reglar for kvar, når og kvar mykje laksar som kan fiskast, både i elv og sjø. Dette kan opplevast inngripande for mange, men vi gjer det for å sikre villaksbestanden for framtida, seier Singsaas. 

I tillegg til å overvake bestandane og regulere fisket, gjennomfører Miljødirektoratet fleire tiltak for å styrkje levekåra til villaksen. Særleg viktig er arbeidet med å få bukt med fremja artar som pukkellaks og lakseparasitten gyro – som begge utgjer ein alvorleg trussel mot villaksen. 

– Villaksen er trua av mange ulike faktorar, og vi skal gjere alt vi kan for å redde han. Samtidig er dette ein dugnad vi ønskjer at heile det norske folket skal bidra til – først og fremst ved å følgje fiskereglane og melde frå dersom dei ser noko mistenkjeleg, utdjupar Singsaas.  

Aukande press og ulovleg fiske 

Sjølv om villaksen er under sterkt press, går det framleis føre seg omfattande fiske i strid med regelverket. I 2024 avdekte Statens naturoppsyn (SNO) over 230 brot på fiskereglane i sjøen, oftast knytt til ulovleg bruk av garn. 

Så langt i 2025 er omkring 80 garnreiskapar inndrege, og ei rekkje meldingar er leverte til politiet. Tala er venta å auke utover sommaren. 

– Vi ser at det framleis er mange som trassar reglane. Det er alvorleg, og vi kjem til å følgje opp med kontrollar, meldingar og gebyr gjennom heile sesongen, seier avdelingsdirektør i SNO, Morten Kjørstad. 

Også fuglelivet blir ramma. I eit fuglefredingsområde i Farsund mista både ei svartand og ein amerikastorlom livet i eit ulovleg garn. Svartanda er oppført som sårbar på raudlista, og amerikastorlomen er svært sjeldan i Noreg. 

– Ulovlege garn gjer stor skade på laksebestanden, men dei rammar også fuglelivet. Når sårbare artar døyr som følgje av tjuvfiske, er det svært urovekkjande. Slike hendingar er brot på naturmangfaldlova og blir følgt opp med meldingar og gebyr, legg Kjørstad til. 

Auka innsats  

SNO styrkjer no innsatsen gjennom sommaren i tett samarbeid med politiet, Kystvakta og Fiskeridirektoratet. 

– Vi vil ha auka nærvær over heile landet så lenge laksen går opp i elvane. Brot på reglane vil føre til gebyr og melding. Vi oppmodar alle fiskarar til å gjere seg kjend med gjeldande føresegner, seier Kjørstad. 

SNO ber også publikum om å bidra. 

– Ser du garn i overflata, meld frå på Miljødirekoratet.no/tips. Vi vil følgje opp alle relevante tips. 

Les meir om sanksjonar mot tjuvfiske her: 

Viktige reglar for garnfiske 

Alle garn med maskevidd over 32 millimeter skal senkast minst tre meter under havoverflata i perioden 1. mars til 30. september over heile landet.  

I tillegg gjeld det strengare lokale reglar fleire stader. Desse finn du på nettsidene til Statsforvaltaren i fylket ditt. Fiskereglar for fiske etter laks, sjøaure og sjørøye med stong og handsnøre frå land og båt er også tilgjengelege der. 

Les meir om fiskereglane her: